Γιάννης Σκαρίμπας, Ο Ποιητής

Γιάννης Σκαρίμπας, Ο Ποιητής

Νάναι σά νά μάς σπρώχνει ένας αέρας μαζί


πρός έναν δρόμο φιδωτό πού σβεί στά χάη,

καί σένα τού καπέλου σου πλατειά καί φανταιζί

κάποια κορδέλα του, τρελά νά χαιρετάει.


Και νάν' σάν κάτι νά μού λές, κάτι ωραίο κοντά

γι' άστρα, τή ζώνη πού πηδάν των νύχτιων φόντων,

κι αύτός ο άνεμος τρελά-τρελά νά μάς σκουντά

όλο πρός τή γραμμή των οριζόντων.


Κι όλο νά λές, νά λές, στά βάθη τής νυκτός

γιά ένα – μέ γυάλινα πανιά – πλοίο πού πάει

Όλο βαθιά, όλο βαθιά, όσο πού πέφτει εκτός:

έξω απ' τόν κύκλο των νερών – στά χάη.


Κι όλο νά πνέει, νά μάς ωθεί αύτός ο άνεμος μαζί

πέρ' από τόπους καί καιρούς, έως ότου – φως μου –

(καθώς τρελά θά χαιρετάει κείν' η κορδέλα η φανταιζί)

βγούμε απ' τήν τρικυμία αύτού τού κόσμου . . .


(Φαντασία, Ουλάλουμ, 1936)


Ήταν σα να σε πρόσμενα Κερά

απόψε που δεν έπνεε έξω ανάσα,

κι έλεγα: Θάρθει απόψε απ' τα νερά

κι από τα δάσα.


Θάρθει, αφού φλετράει μου η ψυχή,

αφού σπαρά το μάτι μου σαν ψάρι

και θα μυρίζει ήλιο και βροχή

και νειό φεγγάρι . . .


Και να, το κάθισμά σου σιγυρνώ,

στολνώ την κάμαρά μας αγριομέντα,

και να, μαζί σου κιόλας αρχινώ

χρυσή κουβέντα:


. . . Πως – να, θα μείνει ο κόσμος με το "μπά"

που μ' έλεγε τρελόν πως είχες γίνει

καπνός και - τάχας - σύγνεφα θαμπά

προς τη Σελήνη . . .


. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Νύχτωσε και δεν φάνηκες εσύ·

κίνησα να σε βρω στο δρόμο - ωιμένα -

μα σκούνταφτες (όπου εσκούνταφτα) χρυσή

κι εσύ με μένα.


Τόσο πολύ σ' αγάπησα Κερά,

που άκουγα διπλά τα βήματα μου!

Πάταγα γω - στραβός - μεσ' τα νερά;

κι εσύ κοντά μου . . .


(Ουλάλουμ, Ουλάλουμ, 1936)


Νάναι ως νάχης φύγει — με τους ανέμους — καβάλλα

στο άτι της σιγής κι' όλα να πάης

και vάv' πολλά καράβια, πολλή θάλασσα — μεγάλα

σύγνεφα πάνω — οι άνθρωποι κι' ο Μάης.


Κι' εντός μου εμένα να βρυχιέται — όλο να τρέμει —

βαρύ ένα βαπόρι και κατόπι

πάλι εσύ κι' ο Μάης κι' οι ανέμοι

κι' έπειτα πάλιν οι ανθρώποι, οι ανθρώποι.


Και νάναι όλα απ' ό,τι φεύγει —και δε μένει—

σε μια πόλη ακατοίκητη, κι' εντός μου

ακυβέρνητο, όλο να σε πηγαίνει το καράβι

έξω απ' την τρικυμία τούτου κόσμου.


(Το Βαπόρι, απ' το Περιοδικό Περίπλους τεύχος 44 Μάρτιος-Ιούνιος '97)


Ως ανύποπτος καθόμαν, ήρθαν όλα μι' αντάρα

οι ήρωές-μου κι οι στίχοι-μου — φιόρα-μου όλα πλατύφυλλα —,

κάθε μια της ζωής-μου ήταν — κει — στραβομάρα,

κάθε γκάφα-μου ή τύφ-λα...


Κι ως αρπώντας με μ' έβγαλαν σηκωτόν απ' την πόλη

(με καμπούρες κι αλλήθωροι — με στραβή άλλα αρίδα).

όλα εκεί με τριγύρισαν και με δείξαν — χαχόλοι —

κει βαθιά, τη Χαλκίδα:


... Βλέπεις μαιτρ —μου φωνάξανε— τη Χαλκίδα την είδες

όπου συ μες στα φάλτσα-σου μόνον, ήξερες ν' άρχεις;

Νά τα έργα-σου, οι πόθοι-σου — όλοι εμείς — φασουλήδες,

νά και συ θιασάρχης!...


Τι ντεκόρ ανισόρροπο που με μύτη γελοία

μαιτρ μπεκρής το σκεδίαζε στό 'να πόδι να στέκει.

ήταν κει, λες και χτίστηκε με γλαρή κιμωλία,

όρθιο η πόλη λελέκι...


Κι ω Θεέ-μου, τι θίασος, τι λερή συνοδεία

εαυτούληδων (τούτοι-μου), να μοιράσουν σαν λύκοι

μεταξύ-τους — για ρόλους-των — κάθε μια-μου αηδία,

κάθε τι ρεζιλίκι..


Κι είμαι γω θιασάρχης-τους; Αλς κουρσούμ τώρα εξώλης

και προώλης-τους (τέλειος να μαθαίνω τους ρούμπες),

νά μ' αυτούς τους παλιάτσους-μου θα κινήσω στις πόλεις

με κραυγές και με τούμπες!...


Κι ως στα πάλκα η φάτσα-μου γελαστή θα προβαίνει

(αχ, κι η πρόγκα — τι δόξα-μου!.,. — σ' ουρανούς θα με σύρει)

η Χαλκίδα εκεί πισω-μου θα φαντάζει χτισμένη

σαν από —τεμπεσίρι...


(Στάδιον Δόξης, Εαυτούληδες, 1950)


*Γιάννης Σκαρίμπας, ο ποιητής. Το καμάρι της Χαλκίδας. Ο λυρικός ποιητής της γενιάς του '30 με την ιδιαίτερη γλώσσα, που έμενε σε ολόκληρη τη ζωή του στην αγαπημένη του πόλη, την ευβοϊκή Χαλκίδα. Πριν δώσουμε τα βιογραφικά του στοιχεία, θα ασχοληθούμε αποκλειστικά με την ποιητική πλευρά του καλλιτέχνη Σκαρίμπα. Υπερρεαλισής σε ελάσσονα στίχο, από τα τέλη της δεκαετίας του '20 δημοσίευε ποιήματά του κι όχι μόνο σε λογοτεχνικά περιοδικά των Αθηνών και της Χαλκίδας. Μάλιστα τότε υπέγραφε ως Κάλλις Εσπερινός. Η πρώτη του ποιητική συλλογή τοποθετείται στα 1936 και δεν είναι άλλη από τη περίφημη "Ουλάλουμ". Στα 1950 εκδίδει τη διασημότερη συλλογή του, τους "Εαυτούληδες". Ο Γιάννης Σκαρίμπας ολοκλήρωσε τη ποιητική καριέρα του στα 1968 με τη συλλογή "Βοϊδάγγελοι", ενώ στα 1970 εκδίδονται τα ποιητικά άπαντά του "Άπαντες Στίχοι".

Βιογραφικό Γιάννη Σκαρίμπα

Ο Γιάννης Σκαρίμπας γεννήθηκε τον Σεπτέμβρη του 1893 στο χωριό της Αγίας Ευθυμιάδας Παρνασσίδος. Θεωρείται από τους γνήσιους εκπροσώπους της λογοτεχνικής γενιάς του '30. Υπήρξε πεζογράφος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, κριτικός. Πέθανε στην αγαπημένη του Χαλκίδα τον Γενάρη του 1984, σε ηλικία 91 ετών.Στα γράμματα εμφανίστηκε τη δεκαετία του '10 δημοσιεύοντας πεζά(κυρίως) αλλά και ποιήματα σε περιοδικά των Αθηνών και σε εφημερίδες της Χαλκίδας, με το ψευδώνυμο Κάλλις Εσπερινός. Στα 1929 κερδίζει το α' βραβείο για το διήγημα του "Καπετάν Σουρμελής ο Στουραΐτης", το οποίο είχε δημοσιευτεί στο περιδικό Ελληνικά Γράμματα. Στις αρχές της δεκαετίας του '30 θα εκδώσει τα πρώτα βιβλία του, το "Θείο Τραγί"(1932), το "Μαριάμπας"(1935) και τη ποιητική συλλογή "Ουλάλουμ"(1936). Πλέον το δείγμα γραφής "αλά Σκαρίμπα" έχει παγιωθεί και αρέσει. Στα 1942 ανεβαίνει σε θέατρο της Χαλκίδα ο "Ήχος του Κώδωνος", με το παρόλογο να κάνει την εμφάνισή του στην ελληνική λογοτεχνία. Επίσης πολλά ποιήματα του μελωποιήθηκαν από συνθέτες όπως ο Γ. Σπανός, Σ. Κασάρας, Χρ. Λεόντης, Ν. Άσιμος κ.ά και κυκλοφόρησαν σε δίσκους καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του. Επιπλέον, άλλα θεατρικά έργα του Σκαρίμπα υπήρξαν "Σεβαλιέ Σερβάν της Κυρίας", "Κυρία του Τραίνου", "Πάτερ Συναίσειο", "Το Καγκουρώ" κ.ά., ενώ η παραγωγή κυρίως πεζών του ήταν αδιάκοπη. Ο Γιάννης Σκαρίμπας μελέτησε πολύ τον Καραγκιόζη. Έφτιαχνε φιγούρε, επηρρεασμένος ίσως από την φιλία του με τον ζωγράφο Κόντογλου, κι ανέβαζε ερασιτεχνικές παραστάσεις σπίτι του. Συμβολή μεγάλη είχε και στην ιστορία, με το περίφημο τρίτομο έργο του "Εικοσιένα και η αλήθεια", που προκάλεσε, ενώ σε αμείωτο ρυθμό αρθρογραφούσε για την επικαιρότητα σε εφημερίδες και περιοδικά. Σπουδαία και τα αντιπολεμικά πεζά του("Περίπολος Ζ", "Φυγή προς τα Εμπρός").

"Ο μπαρμπα-Γιάννης πολιτογραφήθηκε μέσα μας σαν μια συνείδηση, τόσο εθνική όσο και λαϊκή. Ήταν ένας απέραντος ποταμός σοφίας -λαϊκής σοφίας-, γνώσης, σπουδής, πάθους για τη γυμνή αλήθεια και αγωνιστικότητα. Είτε θυμόσοφος, είτε οργισμένος, είτε είρωνας σαρκαστής ο Γιάννης Σκαρίμπας ήταν η φωνή του καθένας μας. Του άγνωστου Έλληνα που δεν είχε ποτέ φωνή, που δεν έμαθε παρά όσα του δίδαξαν και κάποτε το κατάλαβε και εξεγέρθηκε μετρώντας μια-μια τις τύψεις της κυρίαρχης τάξης, της κυρίαρχης ιδεολογίας, της κυρίαρχης «ιστορίας», της κυρίαρχης αρλουλοπολογίας, που ποτέ τους δεν μπόρεσαν να τον κοιτάξουν κατάματα και να τον αντιμετωπίσουν «στα ίσια». Στοχαστής μοναδικός και φύση ανήσυχη δεν μπόρεσε ποτέ του να βολευτεί με τη συμβατικότητα. Έμεινε απροσκύνητος, μέχρι τα στερνά του και πάντα οπλισμένος με το δραστικό λόγο του που δεν «χάριζε κάστανα» χωρίς ποτέ του να θεωρεί ότι είναι σπουδαίος." (Από τον Νίκο Χατζηγιάννη, αρθρογράφο του "Σερβιτόρου Ευβοίας".

Εργογραφία Γιάννη Σκαρίμπα

1. Καϋμοί στο Γριπονήσι, διηγήματα (1930)
2. Το θείο τραγί, διηγήματα (1933)
3. Μαριάμπας, μυθιστόρημα (1935)
4. Ουλαλούμ, ποιήματα (1936)
5. Το σόλο του Φίγκαρω, μυθιστόρημα (1939)
6. Εαυτούληδες, ποιήματα (1950)
7. Ο ήχος του κώδωνος, θέατρο (1950)
8. Το Βατερλώ δύο γελοίων, μυθιστόρημα (1959)
9. Η μαθητευομένη των τακουνιών, τρεις νουβέλες (1961)
10. Βοϊδάγγελοι, ποιήματα (1968)
11. Άπαντες στίχοι, ποιήματα (1970)
12. Το ’21 και η αλήθεια, Η τράπουλα και Οι γαλατάδες, ιστορία (1971–1977)
13. Ο σεβαλιέ σερβάν της Κυρίας, θέατρο (1971)
14. Η περίπολος Ζ΄, χρονικό από τον Α΄ Παγκ. Πόλεμο (1972)
15. Τυφλοβδομάδα στη Χαλκίδα, διηγήματα (1973)
16 Φυγή προς τα εμπρός, μυθιστόρημα (1976)
17. Τρεις άδειες καρέκλες, διηγήματα (1976)
18. Αντι-Καραγκιόζης ο Μέγας, θέατρο (1977)
19. Τα πουλιά με το λάστιχο, χρονογραφήματα (1978)
20. Τα καγκουρώ, θέατρο (1979)
21. Σπαζοκεφαλιές στον ουρανό, αντιδιηγήματα (1979)
22. Η κυρία του τραίνου, θέατρο (1980)
23. Ο πάτερ Συνέσιος, θέατρο (1980) * Ν.Ι.Π.